Τι είναι ο πνευμοθώρακας και πώς αντιμετωπίζεται;
Ο πνευμοθώρακας είναι μια πάθηση κατά την οποία αέρας από τον πνεύμονα διαφεύγει μέσα στη θωρακική κοιλότητα, δηλαδή μέσα στο χώρο που βρίσκεται ο ίδιος ο πνεύμονας.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του διαθέσιμου χώρου για τον πνεύμονα, γεγονός που δυσχεραίνει την πλήρη έκπτυξη του. Όσο περισσότερος αέρας συσσωρεύεται, τόσο εντονότερη γίνεται η δύσπνοια, ενώ μπορεί να εμφανιστεί και πόνος στο θώρακα ή/και επίμονος βήχας.
Πνευμοθώρακας: Με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται;
Τα συμπτώματα που εκδηλώνουν οι ασθενείς με πνευμοθώρακα είναι τα κάτωθι:
- Δύσπνοια (αιφνίδια ή προοδευτική επιδείνωση)
- Οξύς ή διαξιφιστικός πόνος στο θώρακα, ιδιαίτερα κατά την αναπνοή
- Ξηρός βήχας
- Ταχυκαρδία
- Αίσθημα κόπωσης ή εξάντλησης
- Ζάλη ή αστάθεια
- Κυάνωση (μελάνιασμα στα χείλη και στα νύχια λόγω χαμηλού οξυγόνου)
- Εφίδρωση
- Υπόταση (σε σοβαρά περιστατικά)
- Λιποθυμικό επεισόδιο ή σύγχυση σε προχωρημένο στάδιο
Ποιες είναι οι αιτίες εμφάνισης του πνευμοθώρακα;
Ο πνευμοθώρακας ταξινομείται, ανάλογα με την αιτιολογία του, σε πρωτοπαθή, δευτεροπαθή και τραυματικό. Κάθε μορφή έχει διαφορετικό παθοφυσιολογικό υπόβαθρο και πληθυσμιακά χαρακτηριστικά.
- Πρωτοπαθής αυτόματος πνευμοθώρακας
Εμφανίζεται σε άτομα χωρίς γνωστό ιστορικό πνευμονικής νόσου και σχετίζεται με ρήξη μικρών υποϋπεζωκοτικών φυσαλίδων. Οι κύριοι προδιαθεσικοί παράγοντες περιλαμβάνουν:
- Το κάπνισμα, ακόμη και σε περιστασιακούς καπνιστές.
- Εμφάνιση κυρίως σε νέους, ψηλούς και αδύνατους άνδρες.
- Εγκυμοσύνη.
- Σύνδρομα συνδετικού ιστού, όπως το σύνδρομο Marfan.
- Κληρονομική προδιάθεση.
- Δευτεροπαθής αυτόματος πνευμοθώρακας
Οφείλεται σε υποκείμενη πνευμονική ή συστηματική νόσο και εμφανίζεται σε άτομα με ήδη υπάρχουσα παθολογία του αναπνευστικού.
Οι συχνότερες αιτίες που προκαλούν δευτεροπαθή πνευμοθώρακα είναι οι κάτωθι:
- Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), κυρίως εμφύσημα.
- Λοιμώξεις του πνεύμονα, όπως:
- Φυματίωση
- Πνευμονία
- Κυστική ίνωση
- HIV λοίμωξη
- Διάμεσες και αυτοάνοσες πνευμονοπάθειες:
- Ιδιοπαθής πνευμονική ίνωση
- Σαρκοείδωση κ.ά.
- Κακοήθειες: Καρκίνος πνεύμονα ή μεταστατική νόσος
- Εισπνοή τοξικών ουσιών, όπως κοκαΐνη ή βιομηχανικά αέρια κ.ά.
- Τραυματικός πνευμοθώρακας
Ο τραυματικός πνευμοθώρακας προκαλείται από μια εξωτερική βλάβη στο θωρακικό τοίχωμα ή εξαιτίας ιατρικών πράξεων.
Πιο συγκεκριμένα, διακρίνεται σε:
α. Μη ιατρογενή τραύματα:
- Κακώσεις θώρακα από πτώσεις ή τροχαία.
- Διαμπερή τραύματα.
- Κατάδυση σε μεγάλο βάθος ή πτήση σε μεγάλο ύψος, λόγω μεταβολών της πίεσης.
β. Ιατρογενής πνευμοθώρακας:
- Διαδερμικές επεμβάσεις, όπως βιοψία πνεύμονα με βελόνα, τοποθέτηση κεντρικών φλεβικών καθετήρων, παρακέντηση ή ενδοθωρακική έγχυση αναισθητικού.
- Μηχανικός αερισμός, ιδιαίτερα σε διασωληνωμένους ασθενείς σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ).
Πόσο συχνός είναι ο πνευμοθώρακας;
Ο πρωτοπαθής αυτόματος πνευμοθώρακας, συνήθως, εμφανίζεται στις νέες ηλικίες από 20-30 ετών. Με βάση τις επιδημιολογικές μελέτες, η συχνότητα είναι περίπου 7 στους 100.000 άνδρες και 1 στις 100.000 γυναίκες ανά έτος. Υποτροπές βλέπουμε, συνήθως, κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους από το αρχικό επεισόδιο σε ποσοστό 25%-40%. Η επικινδυνότερη περίοδος είναι οι πρώτες 30 μέρες μετά την εμφάνιση του πνευμοθώρακα.
Ο δευτεροπαθής πνευμοθώρακας, συνήθως, εμφανίζεται σε ασθενείς ηλικίας 60-65 ετών. Η συχνότητά του είναι 6 και 2 ανά 100.000 ασθενείς, αντίστοιχα, σε άνδρες και γυναίκες.
Διάγνωση πνευμονοθώρακα
Η διάγνωση γίνεται με κλινική εξέταση, αλλά και ακτινογραφία θώρακος, αξονική τομογραφία θώρακος και υπέρηχο θώρακος. Η δυνατότητα διάγνωσης με τα προαναφερόμενα εξαρτάται από το μέγεθος του πνευμοθώρακα και το αίτιο. Για παράδειγμα, σε ένα μικρό πνευμοθώρακα, η κλινική εξέταση μπορεί να μην μας δώσει άμεση διάγνωση και να χρειάζεται να κάνουμε και εξετάσεις, για να τον επιβεβαιώσουμε.
Πώς αντιμετωπίζεται ο πνευμοθώρακας;
Πριν συζητήσουμε τη θεραπεία, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι παρόμοια συμπτώματα με τον πνευμοθώρακα εμφανίζονται και σε άλλες σοβαρές ασθένειες.
Οι ασθένειες αυτές είναι οι κάτωθι:
- η βαριά πνευμονία.
- το ανεύρυσμα της αορτής και ο διαχωρισμός.
- το έμφραγμα.
- η πνευμονική εμβολή.
- ο οισοφαγικός σπασμός.
- η διάτρηση του οισοφάγου.
- τα κατάγματα των πλευρών.
Μικρός πνευμοθώρακας
Συνήθως αντιμετωπίζεται συντηρητικά. Ο χειρουργός θώρακα αποφασίζει, εάν θα πρέπει να γίνει εισαγωγή στο νοσοκομείο ή εάν ο ασθενής θα μπορέσει να πάει στο σπίτι, με οδηγίες, και να επανεξεταστεί στο ιατρείο μετά από μερικές μέρες.
Σε περίπτωση που ο ασθενής έχει έντονα συμπτώματα ή άλλα προβλήματα με χαμηλές αναπνευστικές εφεδρείες, τότε μπορεί να χρειαστεί εισαγωγή στο νοσοκομείο και παρακολούθηση για 48-72 ώρες.
Επίσης, μπορεί να χρειαστεί να γίνει αφαίρεση του αέρα με μία βελόνα, η οποία τοποθετείται στο θώρακα και τον παροχετεύει.
Μεγάλος πνευμοθώρακας & Πνευμοθώρακας υπό τάση
Ο μεγάλος πνευμοθώρακας ή και πνευμοθώρακας υπό τάση, συνήθως, χρειάζεται εισαγωγή στο Νοσοκομείο. Η θεραπεία είναι αναρρόφηση με βελόνα, αλλά συχνά χρειάζεται η τοποθέτηση ειδικού σωλήνα μέσα στο θώρακα, για να αφαιρεθεί όλος ο αέρας. Στη συνέχεια, θα πρέπει να εκπτυχθεί εκ νέου ο πνεύμονας και να ελεγχθεί, εάν υπάρχει συνεχόμενη διαρροή. Ο σωλήνας, συνήθως, συνδέεται με μια συσκευή που ελέγχει τη διαρροή.
Στην Ευρωκλινική Αθηνών χρησιμοποιούνται ειδικές ψηφιακές, ηλεκτρονικές συσκευές. Ο Χειρουργός θώρακα Δρ. Παπαγιαννόπουλος Κώστας είναι, από το 2008, από τους βασικούς συντελεστές σχεδιασμού και έρευνας της συγκεκριμένης συσκευής, με την εταιρεία κατασκευής στην Ελβετία.
Τα πλεονεκτήματα σε σχέση με τις παλαιού τύπου συσκευές είναι πολλαπλά και θα αναφέρουμε, ενδεικτικά, μερικά:
α. Μικρή παραμονή στο Νοσοκομείο, με σημαντική μείωση του κόστους νοσηλείας και των κινδύνων που ενέχει η μακρά παραμονή.
β. Έλεγχος της θεραπείας, διότι η ψηφιακή αντλία καταγράφει ανά δευτερόλεπτο την πιθανή διαρροή αέρα.
γ. Γρήγορη κινητοποίηση του ασθενούς, διότι η συσκευή είναι μικρή, φορητή και επιτρέπει αναρρόφηση χωρίς σύνδεση με κεντρική παροχή, είναι ελαφριά στη μετακίνηση και εντελώς αθόρυβη.
δ. Επιτρέπει τον διαρκή έλεγχο της σύνδεσης και διαθέτει ολόκληρη λίστα πληροφοριών, για έλεγχο και καταγραφή από το νοσηλευτικό προσωπικό.
Ψηφιακή αντλία για θεραπεία πνευμοθώρακα
Η ψηφιακή αντλία διαθέτει μικρό μέγεθος και βάρος που βοηθάει στη γρήγορη κινητοποίηση του ασθενούς και εξιτήριο.
Η αντλία πληροφορεί την ιατρική ομάδα για την πρόοδο της θεραπείας, καταγράφει διαρροή αέρα και υγρών και ειδοποιεί, εάν υπάρξει πρόβλημα σύνδεσης ή βατότητας. Επιπλέον, είναι εντελώς αθόρυβη.
Εάν η διαρροή αέρα σταματήσει και ο πνεύμονας παραμείνει πλήρως εκπτυγμένος, τότε ο σωλήνας αφαιρείται και ο ασθενής παίρνει εξιτήριο με επανεκτίμηση στο ιατρείο σε 10-15 μέρες.
Εάν η διαρροή εξακολουθεί να υπάρχει ή ο πνεύμονας δεν εκπτυχθεί πλήρως, τότε θα χρειαστεί χειρουργική επέμβαση. Ειδικότερα, η επέμβαση πρέπει να σταματήσει τη διαρροή, όπως επίσης να γίνει πλευροδεσία , ώστε να αποφύγουμε μελλοντικά επεισόδια πνευμοθώρακα.
Πώς γίνεται η επέμβαση για πνευμοθώρακα;
Όλες οι επεμβάσεις για πνευμοθώρακα γίνονται με ελάχιστα επεμβατική χειρουργική και μέσω μιας οπής. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγουμε μεγάλο τραύμα στο θώρακα, επιτυγχάνουμε άριστα αισθητικά αποτελέσματα και γρήγορη μετάβαση στο σπίτι, συνήθως σε 48 ώρες.
Επειδή, στις περισσότερες περιπτώσεις, η διαρροή αέρα είναι ορατή και προέρχεται συνήθως από μικρές ή και μεγαλύτερες φυσαλίδες του πνεύμονα που έχουν σπάσει, αυτές πρέπει να αφαιρεθούν.
Η αφαίρεση γίνεται στον ίδιο χειρουργικό χρόνο που γίνεται και η πλευροδεσία, δηλαδή κατά την τοποθέτηση ειδικής κόλλας στο θώρακα (συνήθως είναι αποστειρωμένο ταλκ που προκαλεί συγκόλληση του πνεύμονα με το τοίχωμα του θώρακα).
Η αφαίρεση των κύστεων ή φυσαλίδων γίνεται συνήθως με ειδικούς κοπτοράπτες που επιτρέπουν την αφαίρεση και τη συρραφή σε δευτερόλεπτα, χωρίς να χρειάζεται να κάνουμε μεγάλη τομή.
Ο Θωρακοχειρουργός Κώστας Παπαγιαννόπουλος και η ομάδα του έχουν επιτελέσει μεγάλο αριθμό ελάχιστα επεμβατικών πράξεων για την αντιμετώπιση του πνευμοθώρακα. Οι τεχνικές αυτές είναι τώρα πια διαθέσιμες στην Ευρωκλινκή Αθηνών. Επικοινωνήστε μαζί μας και κλείστε το ραντεβού σας.