Το εμφύσημα είναι μια χρόνια και προοδευτική πάθηση που επηρεάζει κυρίως τις κυψελίδες των πνευμόνων. Χαρακτηρίζεται από καταστροφή των τοιχωμάτων τους, γεγονός που μειώνει σημαντικά την ικανότητα ανταλλαγής οξυγόνου και διοξειδίου του άνθρακα. Πρόκειται για μία από τις κύριες μορφές της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ) και συνδέεται άμεσα με το κάπνισμα.
Tι είναι το εμφύσημα;
Φανταστείτε τους πνεύμονες μας σαν δύο μεγάλα σφουγγάρια με δισεκατομμύρια μικρές κυψέλες στο εσωτερικό τους.
Ο λόγος που είναι έτσι κατασκευασμένοι είναι γιατί σε ένα μικρό όγκο είναι «διπλωμένη» μια τεράστια επιφάνεια που επιτρέπει στο οξυγόνο να περνά στο σώμα και τα απόβλητα της καύσης, όπως το διοξείδιο, να βγαίνουν στην ατμόσφαιρα κατά τη διάρκεια της αναπνοής.
Εάν στην ουσία «ξεδιπλώναμε» τον πνεύμονα, θα καλύπταμε μια έκταση όσο ένα γήπεδο του τένις.
Δυστυχώς, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες με κύριο αίτιο το ενεργητικό αλλά και το παθητικό κάπνισμα καταστρέφουν τους πνεύμονες. Έτσι, πολλοί άνθρωποι αναπτύσσουν Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (το εμφύσημα είναι ένα μέρος αυτής) με αποτέλεσμα την δύσπνοια που συχνά είναι έντονη.
Στην παρακάτω φωτογραφία βλέπουμε έναν πνεύμονα που είναι φυσιολογικός και έναν με κατεστραμμένες περιοχές που εμφανίζονται σαν μεγάλες φυσαλίδες/κύστεις.
Αυτές οι περιοχές όχι μόνο δεν λειτουργούν, αλλά και πιέζουν τις καλές περιοχές, αυξάνοντάς ακόμα περισσότερο τη δύσπνοια.
Ποια άλλα αίτια ευθύνονται για την πρόκληση του εμφυσήματος εκτός από το κάπνισμα;
Εκτός από το κάπνισμα, που αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου, το εμφύσημα μπορεί να προκληθεί και από άλλες αιτίες, όπως:
- Επαγγελματική έκθεση σε εισπνεόμενους ερεθιστικούς παράγοντες: Η μακροχρόνια έκθεση σε σκόνη, καπνούς, χημικά ή τοξικές ουσίες στο χώρο εργασίας (π.χ. σε ορυχεία, οικοδομές, βιομηχανίες) μπορεί να συμβάλει στην εμφάνιση εμφυσήματος.
- Ατμοσφαιρική ρύπανση: Η συνεχής εισπνοή ρυπογόνων παραγόντων και σωματιδίων από τον αέρα επιβαρύνει τους πνεύμονες.
- Χρόνια βρογχίτιδα ή άλλες αναπνευστικές λοιμώξεις: Η επαναλαμβανόμενη φλεγμονή οδηγεί σε δομικές αλλαγές και στην πρόκληση εμφυσήματος.
- Γενετικοί παράγοντες: Η πιο γνωστή γενετική αιτία είναι η ανεπάρκεια της άλφα-1 αντιθρυψίνης, μιας πρωτεΐνης που προστατεύει τους πνεύμονες από φλεγμονώδη βλάβη. Άτομα με αυτήν τη σπάνια κληρονομική διαταραχή μπορεί να εμφανίσουν εμφύσημα σε νεαρή ηλικία, ακόμη και αν δεν καπνίζουν.
Φυσιολογικός Πνεύμονας.
Τμήμα πνεύμονα με εμφύσημα σαν μεγάλη φυσαλίδα.
Με ποια συμπτώματα εμφανίζεται το εμφύσημα;
Το εμφύσημα εξελίσσεται σταδιακά και συχνά παραμένει ασυμπτωματικό στα πρώιμα στάδια. Καθώς η πνευμονική βλάβη προχωρά, εκδηλώνονται χαρακτηριστικά κλινικά σημεία, μεταξύ των οποίων:
- Δύσπνοια, η οποία με την εξέλιξη της νόσου μπορεί να εμφανίζεται και σε κατάσταση ηρεμίας.
- Επίμονος βήχας, συνήθως ξηρός, ενίοτε με αποβολή φλέγματος.
- Συριγμός κατά την αναπνοή, λόγω απόφραξης ή στένωσης των μικρών αεραγωγών.
- Καταβολή δυνάμεων και ακούσια απώλεια σωματικού βάρους.
- Κυάνωση(μελάνιασμα) των χειλιών και των νυχιών, ένδειξη ανεπαρκούς οξυγόνωσης του αίματος σε προχωρημένες μορφές της νόσου.
- Μειωμένη σωματική αντοχή.
Υπάρχει θεραπεία;
Βεβαίως και υπάρχει. Αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι με τη διάγνωση, όποια τμήματα έχουμε χάσει, δεν μπορούμε να τα επαναφέρουμε σε λειτουργία.
Μπορούμε, όμως, να προστατέψουμε όσα έχουν απομείνει με συγκεκριμένους χειρισμούς. Οι χειρισμοί αυτοί περιλαμβάνουν:
- Υγιεινή διατροφή.
- Καθημερινή άσκηση.
- Διακοπή του καπνίσματος.
- Φαρμακευτική αγωγή.
Υπάρχει χειρουργική θεραπεία για το εμφύσημα;
Υπάρχει. Ο βασικός στόχος είναι να απομονώσουμε τις περιοχές που έχουν καταστραφεί ή να τις αφαιρέσουμε χειρουργικά, δίνοντας περισσότερο χώρο στις καλές περιοχές του πνεύμονα να δουλέψουν καλύτερα.
Στην πρώτη περίπτωση τοποθετούμε ειδικές βαλβίδες στους βρόγχους που αποκλείουν αυτές τις περιοχές.
Στη δεύτερη περίπτωση με μικρές οπές στο θώρακα διαλέγουμε και αφαιρούμε τις κατεστραμμένες περιοχές.
Ο Θωρακοχειρουργός Κώστας Παπαγιαννόπουλος και η ομάδα του θα σας ενημερώσουν για το αν είστε ο κατάλληλος ασθενής για τέτοια θεραπεία. Επίσης, θα ενημερωθείτε σχετικά με το ποια ακριβώς θεραπεία ταιριάζει στην περίπτωση σας.
Στην Ευρωκλινική Αθηνών μπορούμε να απαντήσουμε στις απορίες σας όσον αφορά την χειρουργική αντιμετώπιση του εμφυσήματος. Η ομάδα του Δρ. Παπαγιαννόπουλου ήταν και παραμένει πρωτοπόρος στην εφαρμογή όλης της γκάμας επεμβάσεων για την αντιμετώπιση του εμφυσήματος.
Παρακάτω παραθέτουμε πληροφορίες σε video από ασθενή που μετέβη από τη Νότιο Αφρική στον Δρ. Παπαγιαννόπουλο το 2011 με τοποθέτηση ενδοβρογχικών βαλβίδων.